Piotr Malina (AKG AGH)
Fragmenty pracy magisterskiej obronionej na Uniwersytecie Jagielońskim w 1999r.

 Współczesna struktura organizacyjna taternictwa jaskiniowego w Polsce

   Taternictwo jaskiniowe, jak i inne dziedziny sportu, ujęte jest w ramy organizacyjne i prawne.

Kluby grotołazów
  Pod koniec lat 70-dziesiątych wykształciło się wiele klubów, działających w trzech pionach organizacyjnych przy różnych instytucjach:

  • Przy oddziałach PTTK-u, np. KKTJ (Krakowski Klub Taternictwa Jaskiniowego)
  • Przy Klubach Wysokogórskich, np. STJ KW Kraków (Sekcja Taternictwa Jaskiniowego działająca przy Klubie Wysokogórskim  w Krakowie)
  • Przy wyższych uczelniach (kluby akademickie), np. AKG AGH Kraków (Akademicki Klub Grotołazów Przy Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie).
   Pierwszy klub jaskiniowy powstał w Zakopanem w 1923 roku. Było to tzw. „Koło Grotołazów” przy Sekcji Przyrodniczej Towarzystwa Tatrzańskiego. Jego pierwszymi członkami byli bracia Tadeusz i Stefan Zwolińscy, Konstanty Stecki oraz Tadeusz Malicki. 
Następnym klubem był Klub Grotołazów powstały w 1950 roku w Krakowie. Jego założycielami byli Kazimierz Kowalski, Ryszard Gradziński, Maciej Kuczyński. Natomiast założycielem warszawskiego klubu był w 1954 roku Hodorowski. W kolejnych latach następuje szybki rozwój klubów w innych miastach: Poznaniu, Toruniu i Zakopanem.
   W 1974 roku powstał PZA – Polski Związek Alpinizmu, zrzeszający taterników jaskiniowych i powierzchniowych. Obecnie członkami związku jest: 1000–1200 osób z około 20 klubów jaskiniowych oraz 5000–6000 taterników powierzchniowych z około 35 klubów wspinaczkowych. Siedzibą PZA jest Warszawa. Organizacja ta podlega Głównemu Komitetowi Kultury Fizycznej i Sportu (GKKFiS), co stwarza możliwość zdobywania funduszy na dofinansowanie wypraw.
   Na czele PZA stoi prezes. Zarząd składa się z 8 - 12 członków. Najwyższą władzą jest Walny Zjazd Delegatów, który odbywa się raz na trzy lata. 
   Taternictwo jaskiniowe ma swój własny Walny Zjazd Delegatów, który wyłania Komisję Taternictwa Jaskiniowego PZA  (KTJ) w składzie liczącym 5-6 osób.
   W Latach 70-tych i 80-tych KTJ PZA zajmowała się działalnością polskich grotołazów poza granicami kraju (organizowała wyprawy).
   Obecnie reprezentuje środowisko taterników jaskiniowych na zewnątrz i przydziela niewielkie, z powodu braku dotacji, dofinansowania wypraw zagranicznych.
   W 1999 r. w PZA jest zrzeszonych 22 klubów  i ok. 1200 członków (www.pza.org.).

Karta taternika 
   Dawniej istniały trzy stopnie taternickie: 

  • taternik jaskiniowy kandydat,
  • samodzielny taternik jaskiniowy,
  • zwyczajny taternik jaskiniowy.
   Obecnie szkolenie kończy się z chwilą uzyskania Karty Taternika, co równoznaczne jest z uzyskaniem dawnego stopnia: zwyczajny taternik jaskiniowy. Jest to dokument rangi państwowej, który upoważnia do wspinaczki jaskiniowej i powierzchniowej bez ograniczeń wynikających z dawnych stopni alpinistycznych. Nie znaczy to, iż posiadacz Karty Taternika ma pełną swobodę działania, gdyż Tatrzański Park Narodowy (TPN) i jego Słowacki odpowiednik (TANAP) na terenie Tatr  Polskich i Słowackich wprowadziły wiele ograniczeń zarówno we wspinaczce powierzchniowej, jak i działalności podziemnej.
   Kartę Taternika uzyskuje się po przejściu odpowiedniego szkolenia, które zazwyczaj trwa rok. Osoba prowadząca taki kurs musi posiadać stopień instruktorski. Są dwa stopnie instruktorskie: młodszy i starszy instruktor. Aby uzyskać stopień młodszego instruktora trzeba mieć duże doświadczenie, posiadać Kartę Taternika minimum 5 lat oraz uczestniczyć w dodatkowych kursach organizowanych przez KTJ (np. kartowania, ratownictwa). Po trzech latach od uzyskania uprawnień młodszego instruktora, można zostać starszym instruktorem. Może on szkolić przyszłych młodszych instruktorów.
    Kursant musi brać udział w serii wykładów dotyczących zarówno powstawania jaskiń, topografii Tatr, jak i sprzętu oraz technik pokonywania jaskiń. Następnie nabyta wiedza i umiejętności sprawdzane są w terenie. Najpierw odbywają się szkolenia na skałkach, gdzie kursant zapoznaje się ze sprzętem, ćwiczy techniki stosowane w jaskiniach, a także  przechodzi kurs wspinaczki powierzchniowej. 
 Później należy przejść wstępny egzamin sprawnościowy oraz egzamin teoretyczny decydujący, czy kursant jest przygotowany na wyjazd do trudnych jaskiń tatrzańskich, gdzie najmniejszy błąd (np. źle zawiązany węzeł) może doprowadzić do tragedii. W czasie całego kursu należy dokonać przejścia.
   Po zaliczeniu wspinaczki powierzchniowej i dokonaniu przejść około 10 jaskiń tatrzańskich o dużym stopniu trudności, kandydat przystępuje do egzaminu przed Komisją środowiskową. Po pozytywnym złożeniu tego egzaminu instruktor wysyła listę wraz ze zdjęciami do PZA, który przysyła Kartę Taternika (wykład kursowy).
   Posiadacz takiej karty może samodzielnie organizować akcje jaskiniowe oraz nimi kierować.